Чанд суруду таронаи «Шашмақом»-5

Таҳрири охирин 05.05.2024

Мо кӯшиш кардаем, ки ба андозаи шойишу тавоноии худ матни чанде аз суруду таронаҳои шинохтаи «Шашмақом»-ро ба табъ расонем. Номи суруду таронаҳо, ки ба ҳамаи шаш мақоми бунёдӣ (Бузрук, Рост, Наво, Дугоҳ, Сегоҳ, Ироқ) мансубанд, ба тариқи алифбоӣ оварда мешавад. Инчунин корвандон метавонанд, ки файли бархе аз онҳоро барои шунидан ё фарокашӣ ба кор баранд

Сарахбори Дугоҳ (2)

Мақоми Дугоҳ, ҷузъи Наср (овозӣ), шуъбаи 1

Биё, ки бе рухи зебо-т дил ба ҷон омад,
Биё, ки бо ғами ту бар наметавон омад.
Биё, ки баҳри ту ҷон аз ҷаҳон карона гирифт,
Биё, ки бо ту дилам ҷумла дар миён омад.
Биё, ки ғайри ту дар чашми ман наёяд ҳеҷ,
Ҷуз оби дида, ки аз чашми ман равон омад.
Макун он чӣ ки бар ҳеҷ кас наёмада буд,
Бар ин шикаста дилам аз ғами ту он омад.
Дилам шикастаам он лаҳза дил забон бардошт,
Ки расми ҷавру ҷафои ту дар ҷаҳон омад.
Зи ҷаври ёр чунонам, ки толеи дили ман,
Чунонки бахти Ироқист, ҳамчунон омад.

Ғазали Ироқӣ

Сарахбори Ироқ

Мақоми Ироқ, ҷузъи Наср (овозӣ), шуъба

Имрӯз шоҳи анҷумани дилбарон якест,
Дилбар, агар ҳазор бувад, дил бар он якест.
Имрӯз шоҳи анҷумани дилбарон якест,
Дилбар, агар ҳазор бувад, дил бар он якест.
Ман баҳри он яке дилу дин додаам ба бод,
Айбам макун, ки ҳосили ҳар ду ҷаҳон якест.
Савдоиёни олами пиндорро бигӯй:
«Сармоя кам кунед, ки суду зиён якест!»
Халқе забон ба даъвии ишқаш кушодаанд,
Эй, ман ғуломи он ки дилаш бо забон якест.
Ҳофиз бар остонаи давлат ниҳода сар,
Давлат дар он сар аст, ки бо остон якест.

МАТНИ ШЕЪР:
Имрӯз шоҳи анҷумани дилбарон якест,
Дилбар, агар ҳазор бувад, дил бар он якест.
Ман баҳри он яке дилу дин додаам ба бод,
Айбам макун, ки ҳосили ҳар ду ҷаҳон якест.
Савдоиёни олами пиндорро бигӯй:
«Сармоя кам кунед, ки суду зиён якест!»
Халқе забон ба даъвии ишқаш кушодаанд,
Эй, ман ғуломи он ки дилаш бо забон якест.
Ҳофиз бар остонаи давлат ниҳода сар,
Давлат дар он сар аст, ки бо остон якест.

Ғазали Ҳофиз

MP3 — фаро кашед ё бишнавед:

1. Академияи Мақом. Сарахбори Ироқ.mp3

Сарахбори Наво

Мақоми Наво, ҷузъи Наср (овозӣ), шуъбаи 1

Сабо ба лутф бигӯ он ғизоли раъноро,
Ки сар ба кӯҳу биёбон ту додаӣ моро.
2б

Бошад ба ёди лаъли ту ушшоқ дар наво,
Парварда найшакар ба умеди шакар наво.
Дил пора-пора гаштаву ҷон дар фиғон ҳанӯз, 2б
Парголаҳо зи дида маро як ба ҳар наво.
Дорам ба ёди зулфи баногӯшат изтироб,
Дар шом нола дораму вақти саҳар наво.
То чанд аз дилам зи ғамат нола сар кашад,
То кай кашам ба ёди қадат аз ҷигар наво?
Дар кӯҳу беша нола кунам, манъи ман масоз,
Маҷнун кунад ҳамеша ба ҳар дашту дар наво.

МАТНИ ШЕЪР:
Бошад ба ёди лаъли ту ушшоқ дар наво,
Парварда найситон ба умеди шакар наво.
Дил пора-пора гаштаву ҷон дар фиғон ҳанӯз,
Парголаҳо зи дида барояд ба ҳар наво.
Дорам ба ёди зулфу баногӯшат изтироб,
Дар шом нола дораму вақти саҳар наво.
То чанд аз дилам зи ғамат нола сар кашад?
То кай кашам ба ёди қадат аз ҷигар наво?
Дар тангнои даҳр иқомат чӣ мумкин аст?
Бошад даруни кӯчаи най раҳгузар наво.
Созад тазаллум аз дили пурхуни ман зуҳур,
Ояд бурун зи соғари саршор агар наво.
Арбоби дидаро зи хамӯшӣ гузир нест,
Н-ояд бурун зи ҷунбиши тори назар наво.
Бо мисқаби ҳаво натавон сангро шикофт,
Мушкил, ки бар дили ту намояд асар наво.
Дар кӯҳу пушта нола кунам, манъи ман масоз,
Маҷнун кунад ҳамеша ба ҳар дашту дар наво.
Бе лаъли ҷонфизои ту натвон хамӯш шуд,
Дур аз шакар намедамад аз найшакар наво.
Бошад ба мулки даҳр зи файзи Амириам,
Дар Шом базми ишрату дар Бохтар наво.

Ғазали Амирӣ

MP3 — фаро кашед ё бишнавед:

1. Фазлиддин Шаҳобов. Сарахбори Наво.mp3

2. Фазлиддин Шаҳобов бо ансамбл. Сарахбори Наво бо 4 тарона.mp3

3. Барно Исҳоқова бо ансамбл. Сарахбори Наво бо таронаҳояш.mp3

3. Мастона Эргашева. Сарахбори Наво бо тарона.mp3

4. Озода Ашуров. Сарахбори Наво.mp3

Сарахбори Оромиҷон

Мақоми Дугоҳ, ҷузъи Наср (овозӣ), шуъбаи 1, Оромиҷон

Ман дӯстдори рӯйи хушу мӯйи дилкашам,
Мадҳуши чашми масту майи софи беғашам.
Дар ошиқӣ гузир набошад зи сӯзу соз,
Истодаам чу шамъу матарсон зи оташам.
Ман одами биҳиштиам, аммо дар ин сафар,
Ҳоле асири ишқи ҷавонони маҳвашам.
Шероз маъдани лаби лаъл асту кони ҳусн,
Ман ҷавҳарии муфлисам, аз он рӯ мушаввашам.
Ҳофиз, зи тоби [фикрати меод низ] бисӯхт, (=фитрати беҳосилӣ ‒ М. Абдуш.)
Соқӣ, куҷоӣ, то занам обе бар оташам.
***
Ёр ёра оромиҷонам, дардаш ба ҷонам, ширинзабонам, нозанинам
Ороми ҷони ман шумоед[-е],
Сарви равони ман шумоед[-е],
Рақсида хуш меоед-е,
Эй, нозанини ман шумоед, (=Бо қасди ҷони ман шумоед)
Рақсида хуш меоед[-е],
Эй, нозанини ман шумоед, (=Бо қасди ҷони ман шумоед)
Ороми ҷони ман шумоед. (=Ширинзабони ман шумоед)

МАТНИ ШЕЪР:
Ман дӯстдори рӯйи хушу мӯйи дилкашам,
Мадҳуши чашми масту майи софи беғашам.
Гуфтӣ: «Зи сирри аҳли азал як сухан бигӯ»,
Он гаҳ бигӯямат, ки ду паймона даркашам.
Ман одами биҳиштиам, аммо дар ин сафар,
Ҳоле асири ишқи ҷавонони маҳвашам.
Дар ошиқӣ гузир набошад зи созу сӯз,
Истодаам чу шамъу матарсон зи оташам.
Шероз маъдани лаби лаъл асту кони ҳусн,
Ман ҷавҳарии муфлисам, эро мушаввашам.
Азбаски чашми маст дар ин шаҳр дидаам,
Ҳаққо, ки май намехӯрам акнуну сархушам.
Шаҳрест пуркарашма, ҳурон зи шаш ҷиҳат,
Чизе-м нест, в-арна харидори ҳар шашам.
Бахт ар мадад диҳад, ки кашам рахт сӯйи дӯст,
Гесуи ҳур гард фишонад зи мафрашам.
Ҳофиз аруси табъи маро ҷилва орзу-ст,
Оинае надорам, аз он оҳ мекашам.

Ғазали Ҳофиз

MP3 — фаро кашед ё бишнавед:

1. Малоҳат Абдушукурова. Сарахбори Оромиҷон.mp3

Сарахбори Оромиҷон (2)

Мақоми Дугоҳ, ҷузъи Наср (овозӣ), шуъбаи 1, Оромиҷон

Ҷонро ба ҷуз лабони ту оби ҳаёт нест,
Ширинтар аз лаби ту ба олам набот нест.
Рӯзи нахуст, эй маҳи хубон, ба ошиқон,
Рухро чаро намудӣ, агар майли мот нест?
Гуфтам: Давои дарди диламро хате навис.
Гуфто: Давот чун бинависам, давот нест.
Ба даври оразат хати сабз, ки шуд падид,
Мазмуни хат ҳамин, ки ба ошиқ наҷот нест.
Доғи ҷафо ба ҷони мани хастадил манеҳ,
Рӯзе, ки дар вафот бимирам, вафот нест.
Гуфтам закоти лаъли лабат бӯсае бидеҳ,
Гуфто, бирав, Камол, ки вақти закот нест.
***
Оҳ ёраме, нозанинаме, ороми ҷонаме, дардаш ба ҷонаме,
Ёр-ёре, ороми ҷонаме шумоед-е,
Сарви равонаме шумоед-е,
Ба чашмонат, ороми дил,
Дуобасти ҷонаме шумоед-е.
Ороми ҷонаме шумоед-е!

МАТНИ ШЕЪР:
Ҷоно, ба ҷуз лабони ту оби ҳаёт нест,
Ширинтар аз лаби ту ба олам набот нест.
Рӯзи нахуст, эй шаҳи хубон, ба ошиқон
Рухро чаро намудӣ, агар майли мот нест?
Гуфтам: Давои дарди диламро хате навис,
Гуфто: Давот чун бинависам, давот нест.
Доғи ҷафо ба ҷони мани хастадил манеҳ,
Рӯзе, ки дар вафот бимирам, вафот нест.
Гуфтам: Закоти лаъли лабат бӯсае бидеҳ,
Гуфто: Бирав, Камол, ки вақти закот нест.

Ғазали Камоли Хуҷандӣ

MP3 — фаро кашед ё бишнавед:

1. Исҳоқ Катаев. Сарахбори Оромиҷон.mp3

Сарахбори Рост

Мақоми Рост, ҷузъи Наср (овозӣ), шуъбаи 1

Бинол, булбул, агар бо манат сари ёрист,
Ки мо ду ошиқи зорему кори мо зорист.
Дар он замин, ки насиме вазад зи турраи дӯст,
Чӣ ҷойи дам задани нофаҳои тоторист?
Биёр бода, ки рангин кунем ҷомаи зарқ,
Ки масти ҷоми ғурурему ном ҳушёрист.
Хаёли зулфи ту пухтан на кори ҳар хомест,
Ки зери силсила рафтан тариқи айёрист.
Латифаест ниҳонӣ, ки ишқ аз ӯ хезад,
Ки номи он на лаби лаълу хатти зангорист.
Ҷамоли шахс на чашм асту зулфу оразу хол,
Ҳазор нукта дар ин кору бори дилдорист.
Қаландарони ҳақиқат ба ними ҷав нахаранд,
Қабои атласи он кас, ки аз ҳунар орист.
Бар остони ту мушкил тавон расид, оре,
Уруҷ бар фалаки сарварӣ ба душворист.
Саҳар карашмаи чашмат ба хоб медидам,
Зиҳӣ маротиби хобе, ки беҳ зи бедорист!
Дилаш ба нола маёзору хатм кун, Ҳофиз,
Ки растагории ҷовид дар камозорист.

Ғазали Ҳофиз

Сарахбори Рост (2)

Мақоми Рост, ҷузъи Наср (овозӣ), шуъбаи 1

Соқӣ, ба нури бода барафрӯз ҷоми мо,
Мутриб, бигӯ, ки кори ҷаҳон шуд ба коми мо.
Мо дар пиёла акси рухи ёр дидаем,
Эй бехабар зи лаззати шурби мудоми мо.
Ҳаргиз намирад он ки дилаш зинда шуд ба ишқ,
Сабт аст бар ҷаридаи олам давоми мо.
Эй бод, агар ба гулшани аҳбоб бигзарӣ,
Зинҳор, арза деҳ бари ҷонон паёми мо.
Мастӣ ба чашми шоҳиди дилбанди мо хуш аст,
З-он рӯ супурдаанд ба мастӣ зимоми мо.
Ҳофиз, зи дида донаи ашке ҳамефишон,
Бошад ки мурғи васл кунад қасди доми мо.

Ғазали Ҳофиз

Сарахбори Сегоҳ

Мақоми Сегоҳ, ҷузъи Наср (овозӣ), шуъбаи 1

Ба чашм кардаам абруи моҳсимое,
Хаёли сабзхате нақш бастаам ҷое.
Умед ҳаст, ки маншури ишқбозии ман,
Аз он камончаи абру расад ба туғрое.
Сарам зи даст бишуд, чашм аз интизор бисӯхт,
Дар орзуи сару чашми маҷлисорое.
Мукаддар аст дил, оташ ба хирқа хоҳам зад,
Биё, бубин, ки киро мекунад тамошое.
Ба рӯзи воқеа тобути мо зи сарв кунед,
Ки меравем ба доғи баландболое.
Зимоми дил ба касе додаам мани дарвеш,
Ки несташ ба кас аз тоҷу тахт парвое.
Дар он мақом, ки хубон зи ғамза теғ зананд,
Аҷаб мадор, саре уфтода дар пое.
Маро, ки аз рухи ӯ моҳ дар шабистон аст,
Куҷо бувад бар фурӯғи ситора парвое?!
Фироқу васл чӣ бошад? Ризои дӯст талаб,
Ки ҳайф бошад аз ӯ ғайри ӯ таманное.
Дурар зи шавқ бароранд моҳиён ба нисор,
Агар сафинаи Ҳофиз расад ба дарёе.

Ғазали Ҳофиз

Синахурӯш

Мақоми Бузрук, ҷузъи Наср (овозӣ), шуъбаи 2

Ба ҳар чӣ васф намоям туро ба зебоӣ,
Ҷамилтар зи ҷамолӣ, чу рӯй бинмоӣ.
Сифат кунанд накуёни шаҳрро ба ҷамол,
Ту бо ҷамоле чунин дар сифат намеоӣ.
Ба нотавонии ман бин, тараҳҳуме фармо,
Ки нест бо ту маро панҷаи тавоноӣ.
Тафовути шабу рӯз аз барои мост зи ту,
Аз он сабаб, ки ту худ меҳри оламороӣ,
Шаби висоли ту донистам, аз чӣ кӯтоҳ аст,
Ту худ ситораи рӯзӣ, чу парда бикшоӣ.
Шаби висоли ту донистам, аз чӣ кӯтоҳ аст,
Ту худ ситораи рӯзӣ, чу парда бикшоӣ.
Ба сарву моҳ аз он ошиқ аст, Қоонӣ,
Ки моҳи сарвқаду сарви моҳсимоӣ.

МАТНИ ШЕЪР:
Ба ҳар чӣ васф намоям туро ба зебоӣ,
Ҷамилтар зи ҷамолӣ, чу рӯй бинмоӣ.
Сифат кунанд накуёни шаҳрро ба ҷамол,
Ту бо ҷамоле чунин дар сифат намеоӣ.
Ба нотавонии ман бин, тараҳҳуме фармо,
Ки нест бо ту маро панҷаи тавоноӣ.
Магар муоинаат бингаранду бишносанд,
Ки чун зи чашму рӯй дар сифат намеоӣ.
Ба ҳад ҳисси ту зи юз наметарсад, тарсам,
Ки зишттар шавӣ, ар хештан биёроӣ.
Тафовути шабу рӯз аз барои мост на ту,
Аз он сабаб, ки ту худ меҳри оламороӣ,
Шаби висоли ту донистам, аз чӣ кӯтоҳ аст,
Ту худ ситораи рӯзӣ, чу парда бикшоӣ.
Магас зи сар нанҳад шавқи ишқи ширинӣ,
Ба абруе, турш кардааст ҳалвоӣ.
Зи хоки пойи азизи ту барнадорам сар,
Ки нест аз ту маро тоқати шикебоӣ.
Ба қавли муддаиён аз ту барнадорам даст,
В-агар зи ишқи ту корам кашад ба расвоӣ.
Магар ту бо рухи худ баъд аз ин биварзӣ ишқ,
Аз он ки ҳам гулу ҳам андалеби гӯёӣ.
Ба сарву моҳ аз он ошиқ аст, Қоонӣ,
Ки моҳи сарвқаду сарви моҳсимоӣ.

Ғазали Қоонӣ

MP3 — фаро кашед ё бишнавед:

1. Озода Ашурова. Синахурӯш.mp3

Синахурӯш (2)

Мақоми Бузрук, ҷузъи Наср (овозӣ), шуъбаи 2

Зиҳӣ, фузуда ҷамоли ту зебу ороро,
Шикаста сунбули зулфи ту мушки сороро.
Қасам бар он дили оҳан хӯрам, ки аз сахтӣ,
Ҳазор тарҳ ниҳода-ст санги хороро.
Ки аз ту ҳеҷ мурувват тамаъ намедорам,
Ки кас надида зи сангиндилон мудороро.
Ҳазор бор Худоро шафеъ меорам,
Вале чӣ суд, чу ту нашнавӣ «Худо»-ро?!
Ту Рӯдакӣ ба ғуломӣ қабул агар бикунӣ,
Ба бандагӣ намеписандад ҳазор Дороро!

Ғазали Рӯдакӣ